Erupcja podwodnego wulkanu Hunga Tonga-Hunga Ha’apai w dniu 15 stycznia 2022 roku zaskoczyła cały świat, a najbardziej mieszkańców królestwa Tonga, całkowicie przykrytego ogromną chmurą pyłów, która dotarła również do Samoa oraz na Fidżi. Podobnie jak późniejsze tsunami spowodowane wybuchem podwodnego wulkanu. 

Pomimo stosunkowo niewielkich rozmiarów tsunami stanowiło zagrożenie również dla mieszkańców Japonii, Peru czy wybrzeża Kalifornii.

Wybuch Tonga widać było nawet z kosmosu, a fala uderzeniowa, która powstała w wyniku wybuchu wulkanu, dotarła nawet do Polski. Zarejestrowały ją stacje pomiarowe obserwatorium meteorologicznego na Kasprowym Wierchu, gdzie zanotowano dość wysoką ekstremę, jeśli chodzi o ciśnienie.

Niewątpliwie mieliśmy do czynienia z jedną z największych i najbardziej niezwykłych wulkanicznych erupcji ostatnich lat, co zresztą potwierdził w swojej wypowiedzi znany wulkanolog, Shane Cronin z Uniwersytetu w Auckland. 

Wybuchy wulkanów często są gwałtowne i trudno je przewidzieć, choć oczywiście wraz z rozwojem techniki udaje nam się zauważyć pewne sygnały tj. wstrząsy sejsmiczne, emisje gazów czy deformacje gruntu, które mogą nas zaniepokoić i przygotować do zbliżającej się erupcji. 

Nie zawsze jest to jednak możliwe, ponieważ wiele wulkanów pozostaje wciąż nieodkryta lub niezbadana, a niektóre, zwłaszcza superwulkany, mogą być nieprzewidywalne. Siła ich erupcji jest ogromna, a wybuchnąć mogą nagle i praktycznie bez ostrzeżenia. 

A co z wulkanami podwodnymi? Ile ich jest, jakie największe wulkany podwodne znamy i dlaczego mogą one wywołać katastrofalne w skutkach tsunami? Jakie największe tsunami wywołały wybuchy wulkanów i nie tylko? Czym jest tzw. “pierścień ognia” i dlaczego ten obszar na Oceanie Spokojnym jest tak niebezpieczny? 

Erupcja wulkanu Tonga była nagła, ale na pewno nie całkowicie nie do przewidzenia. Dlaczego? Ponieważ podwodny wulkan leży na tzw. “pierścieniu ognia”, czyli na obszarze okalającym Ocean Spokojny, który charakteryzuje się o wzmożoną aktywnością sejsmiczną.

Najprawdopodobniej znajduje się tam większość aktywnych wulkanów na naszej planecie, w tym zapewne również największych wulkanów podwodnych. Szacuje się, że wulkanów w “pierścieniu ognia” jest około 452. 

Dochodzi tam do częstych, bardzo silnych erupcji wulkanicznych i trzęsień ziemi.

Wulkany podwodne to najprościej mówiąc, wulkany, które znajdują się całkowicie lub częściowo pod wodą i tam też dochodzi do ich erupcji. 

Co ciekawe, stanowią one znaczną większość, bo ponad 70 procent wszystkich wulkanów na naszej planecie, a ich erupcje mogą dla nas nawet całkowicie niezauważalne, ponieważ odległość jaka je od nas dzieli często jest ogromna. 

Silne ciśnienie sprawia, że magma wylatuje do oceanu z niebywałą siłą i sprawia, że miliony litrów wody ulegają niemal natychmiastowemu wrzeniu, a materiały wulkaniczne wydostają się na powierzchnię. 

Najlepszym na to dowodem jest przykład erupcji podwodnego wulkanu Havre Seamount, do której doszło w 2012 roku na południowym zachodzie Oceanu Spokojnego.

Była to jedna z największych erupcji wulkanicznych ostatnich lat, a jednak niewiele brakowało, a wcale byśmy jej nie zauważyli. Dostrzegła ją pasażerka samolotu, wracająca z Samoa, która zrobiła zdjęcie skał wyrzuconych na powierzchnię podczas wybuchu wulkanu.

Rebecca Carey z Uniwersytetu Tasmanii, która prowadziła badania nad podwodnym wulkanem, stwierdziła, że erupcja musiała być bardzo silna, ponieważ pumeks, który wydostał się na powierzchnię, zajmował obszar około 400 kilometrów kwadratowych. Do Oceanu Spokojnego przedostał się również popiół. 

Późniejsze badania kaldery wulkanicznej wskazały zaś, że miała ona około 4,5 kilometra średnicy i wyrzuciła lawę z aż 14 otworów.

Wybuch podwodnego wulkanu Tonga mógł zrobić wrażenie, jednak na świecie są znacznie większe podwodne wulkany. 

Największy podwodny wulkan, a zarazem największy rozpoznany wulkan znajdujący się na Ziemi to Masyw Tamu. 

Masyw Tamu to wygasły wulkan tarczowy, znajdujący się pod powierzchnią zachodniego Oceanu Spokojnego. Można go znaleźć 1600 kilometrów na wschód od Japonii. 

Największy podwodny wulkan ma około 450 na 650 kilometrów i zajmuje powierzchnię około 300 tysięcy kilometrów kwadratowych, co daje aż 60 razy więcej niż największy aktywny wulkan na świecie, Mauna Loa.

Inne znane wulkany podwodne:

Jak dochodzi do największych tsunami? Zazwyczaj są za nie odpowiedzialne trzęsienia ziemi lub wybuchy wulkanów.

22 grudnia 2018 roku doszło do właśnie takiego tsunami. Miało ono miejsce w Cieśninie Sundajskiej po wybuchu wulkanu Anak Krakatau. 

W 1792 roku miało miejsce tragiczne w skutkach tsunami po zapadnięciu się stożka wulkanu Unzen. Było to jedno z największych tsunami, którego fale dochodziły do 100 metrów i doprowadziły do śmierci około 15 tysięcy osób. 

Przypuszcza się, że do jednego z największych tsunami w historii musiało dojść również w ok. 1450 p.n.e., podczas wybuchu wulkanu na greckiej wyspie Santoryn. 

Podobnie jak ok. 6000 lat p.n.e, kiedy to osuwisko ze zbocza Etny spowodowało ogromne tsunami.

Czytaj również:

Tonga: Potwierdzono pierwszą śmierć po wybuchu wulkanu Tonga. Winne tsunami

Tonga: Zagrożenie tsunami po wybuchu ogromnego podwodnego wulkanu

Podwodne wulkany: Naukowcy odkryli podwodne wulkany w pobliżu Sycylii

Podwodne wulkany: Nowa wyspa u wybrzeży Japonii po wybuchy podwodnego wulkanu

Zobacz także: